朝代：宋代

作者：苏轼

原文：

　　古之所谓豪杰之士者，必有过人之节。人情有所不能忍者，匹夫见辱，拔剑而起，挺身而斗，此不足为勇也。天下有大勇者，卒然临之而不惊，无故加之而不怒。此其所挟持者甚大，而其志甚远也。

　　夫子房受书于圯上之老人也，其事甚怪；然亦安知其非秦之世，有隐君子者出而试之。观其所以微见其意者，皆圣贤相与警戒之义；而世不察，以为鬼物，亦已过矣。且其意不在书。

　　当韩之亡，秦之方盛也，以刀锯鼎镬待天下之士。其平居无罪夷灭者，不可胜数。虽有贲、育，无所复施。夫持法太急者，其锋不可犯，而其势未可乘。子房不忍忿忿之心，以匹夫之力而逞于一击之间；当此之时，子房之不死者，其间不能容发，盖亦已危矣。

　　千金之子，不死于盗贼，何者？其身之可爱，而盗贼之不足以死也。子房以盖世之才，不为伊尹、太公之谋，而特出于荆轲、聂政之计，以侥幸于不死，此圯上老人所为深惜者也。是故倨傲鲜腆而深折之。彼其能有所忍也，然后可以就大事，故曰：“孺子可教也。”

　　楚庄王伐郑，郑伯肉袒牵羊以逆；庄王曰：“其君能下人，必能信用其民矣。”遂舍之。勾践之困于会稽，而归臣妾于吴者，三年而不倦。且夫有报人之志，而不能下人者，是匹夫之刚也。夫老人者，以为子房才有余，而忧其度量之不足，故深折其少年刚锐之气，使之忍小忿而就大谋。何则？非有生平之素，卒然相遇于草野之间，而命以仆妾之役，油然而不怪者，此固秦皇之所不能惊，而项籍之所不能怒也。

　　观夫高祖之所以胜，而项籍之所以败者，在能忍与不能忍之间而已矣。项籍唯不能忍，是以百战百胜而轻用其锋；高祖忍之，养其全锋而待其弊，此子房教之也。当淮阴破齐而欲自王，高祖发怒，见于词色。由此观之，犹有刚强不忍之气，非子房其谁全之？

　　太史公疑子房以为魁梧奇伟，而其状貌乃如妇人女子，不称其志气。呜呼！此其所以为子房欤！

　　gǔ zhī suǒ wèi háo jié zhī shì zhě ，bì yǒu guò rén zhī jiē 。rén qíng yǒu suǒ bú néng rěn zhě ，pǐ fū jiàn rǔ ，bá jiàn ér qǐ ，tǐng shēn ér dòu ，cǐ bú zú wéi yǒng yě 。tiān xià yǒu dà yǒng zhě ，zú rán lín zhī ér bú jīng ，wú gù jiā zhī ér bú nù 。cǐ qí suǒ jiā chí zhě shèn dà ，ér qí zhì shèn yuǎn yě 。

　　fū zǐ fáng shòu shū yú yí shàng zhī lǎo rén yě ，qí shì shèn guài ；rán yì ān zhī qí fēi qín zhī shì ，yǒu yǐn jun1 zǐ zhě chū ér shì zhī 。guān qí suǒ yǐ wēi jiàn qí yì zhě ，jiē shèng xián xiàng yǔ jǐng jiè zhī yì ；ér shì bú chá ，yǐ wéi guǐ wù ，yì yǐ guò yǐ 。qiě qí yì bú zài shū 。

　　dāng hán zhī wáng ，qín zhī fāng shèng yě ，yǐ dāo jù dǐng huò dài tiān xià zhī shì 。qí píng jū wú zuì yí miè zhě ，bú kě shèng shù 。suī yǒu bēn 、yù ，wú suǒ fù shī 。fū chí fǎ tài jí zhě ，qí fēng bú kě fàn ，ér qí shì wèi kě chéng 。zǐ fáng bú rěn fèn fèn zhī xīn ，yǐ pǐ fū zhī lì ér chěng yú yī jī zhī jiān ；dāng cǐ zhī shí ，zǐ fáng zhī bú sǐ zhě ，qí jiān bú néng róng fā ，gài yì yǐ wēi yǐ 。

　　qiān jīn zhī zǐ ，bú sǐ yú dào zéi ，hé zhě ？qí shēn zhī kě ài ，ér dào zéi zhī bú zú yǐ sǐ yě 。zǐ fáng yǐ gài shì zhī cái ，bú wéi yī yǐn 、tài gōng zhī móu ，ér tè chū yú jīng kē 、niè zhèng zhī jì ，yǐ yáo xìng yú bú sǐ ，cǐ yí shàng lǎo rén suǒ wéi shēn xī zhě yě 。shì gù jù ào xiān tiǎn ér shēn shé zhī 。bǐ qí néng yǒu suǒ rěn yě ，rán hòu kě yǐ jiù dà shì ，gù yuē ：“rú zǐ kě jiāo yě 。”

　　chǔ zhuāng wáng fá zhèng ，zhèng bó ròu tǎn qiān yáng yǐ nì ；zhuāng wáng yuē ：“qí jun1 néng xià rén ，bì néng xìn yòng qí mín yǐ 。”suí shě zhī 。gōu jiàn zhī kùn yú huì jī ，ér guī chén qiè yú wú zhě ，sān nián ér bú juàn 。qiě fū yǒu bào rén zhī zhì ，ér bú néng xià rén zhě ，shì pǐ fū zhī gāng yě 。fū lǎo rén zhě ，yǐ wéi zǐ fáng cái yǒu yú ，ér yōu qí dù liàng zhī bú zú ，gù shēn shé qí shǎo nián gāng ruì zhī qì ，shǐ zhī rěn xiǎo fèn ér jiù dà móu 。hé zé ？fēi yǒu shēng píng zhī sù ，zú rán xiàng yù yú cǎo yě zhī jiān ，ér mìng yǐ pú qiè zhī yì ，yóu rán ér bú guài zhě ，cǐ gù qín huáng zhī suǒ bú néng jīng ，ér xiàng jí zhī suǒ bú néng nù yě 。

　　guān fū gāo zǔ zhī suǒ yǐ shèng ，ér xiàng jí zhī suǒ yǐ bài zhě ，zài néng rěn yǔ bú néng rěn zhī jiān ér yǐ yǐ 。xiàng jí wéi bú néng rěn ，shì yǐ bǎi zhàn bǎi shèng ér qīng yòng qí fēng ；gāo zǔ rěn zhī ，yǎng qí quán fēng ér dài qí bì ，cǐ zǐ fáng jiāo zhī yě 。dāng huái yīn pò qí ér yù zì wáng ，gāo zǔ fā nù ，jiàn yú cí sè 。yóu cǐ guān zhī ，yóu yǒu gāng qiáng bú rěn zhī qì ，fēi zǐ fáng qí shuí quán zhī ？

　　tài shǐ gōng yí zǐ fáng yǐ wéi kuí wú qí wěi ，ér qí zhuàng mào nǎi rú fù rén nǚ zǐ ，bú chēng qí zhì qì 。wū hū ！cǐ qí suǒ yǐ wéi zǐ fáng yú ！