ساۋ يۇيحاي: ارمياعا 3 رەت قاتىناسىپ، ەگەي ەڭبەك كورسەتىپ، تولارساقتان قان كەشىپ، وتان ءۇشىن ءومىرىن ارنادى

　　شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 - ايدىڭ 13 - كۇنى جيناننان بەرگەن حابارى (ءتىلشى تىڭ جۇن - ۋي). 2013 - جىلى 6 - ايدىڭ 27 - كۇنى يمىڭ بايىرعى رايونىنداعى 8 - ارميا 115 - شىسى سىليڭبۋىنىڭ ەسكى جۇرتىنان ساۋ يۇيحاي ەسكەرتكىش سارايى جاڭادان سالىندى. ”ءبىرىنشى دارەجەلى سوعىس قاھارمانى“ ساۋ يۇيحاي كەزىندە ارمياعا 3 رەت قاتىناسىپ، ەڭ سوڭىندا امەريكا جيانگەرلىگىنە قارسى تۇرىپ، چاۋشيانعا كومەك بەرۋ سوعىسىندا 28 جاسىندا قۇربان بولدى.

　　ساۋ يۇيحاي، 1923 - جىلى 3 - ايدا شاندۇڭ ولكەسىنىڭ جۇينان اۋدانى (1941 - جىلدان بۇرىن جۇيشيان اۋدانىنا قاراستى) لاۋپو قالاشىعى دۇڭديانتوۋ قىستاعىنداعى ءبىر كەدەي شارۋا وتباسىندا تۋعان. اكە - شەشەسى ەرتە قايتىس بولعان، اتاسىن جاپون ارمياسى مەرت قىلعان، ساۋ يۇيحاي 10 جاسىنان باستاپ جەر يەسىنە جۇمىس ىستەگەن. 19 جاسىندا ول 8 - ارمياعا ءبىرىنشى بولىپ تىزىمدەلىپ، باستاماشىلدىقپەن قاتىناستى. كەيىن الاستاۋعا قارسى ءبىر رەتكى شايقاستا جارالانىپ، ۇيىنە قايتىپ، جاراقاتىن ەمدەتۋگە ورنالاستىرىلدى. جاراقاتى جازىلعاننان كەيىن، بۇرىنعى قوسىنىمەن بايلانىس جاساۋعا شاراسىز قالعان ساۋ يۇيحاي جۇيناندا تۇراتىن 8 - ارميا قوسىنىن (شىعىس تەرىستىك ارمياسى 111 - شىسى كوتەرىلىس جاساعاننان كەيىن 8 - ارميانىڭ قۇرۋىنا بەرىلگەن) ىزدەپ بارىپ، ارمياعا قاتىناسۋدى باتىل تالاپ ەتەدى. قوسىن باسشىلارى ساۋ يۇيحايدىڭ شانزۇڭ 2 - لۇيىنە ءتان ەكەندىگىن بىلگەننەن كەيىن، ونى اسىلگى قوسىنىنا قايتارماق بولدى، ايتسە دە ساۋ يۇيحاي: ”مەن ەندىگارى كۇتە المايمىن، الدىڭعى شەپكە ەرتە بارىپ، كەك الىپ، جاۋدى جويۋىم كەرەك، سىزدەردىڭ قوسىندارىڭىزعا قاتىناسايىنشى“، - دەپ ايتقانىنان قايتپاي تۇرىپ الادى. وسىلايشا ساۋ يۇيحاي 8 - ارمياعا 2 - رەت قاتىناسادى.

　　جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس پەن ازاتتىق سوعىسىندا، ساۋ يۇيحاي قاھارماندىقپەن شايقاسىپ، بۇرىن - سوڭدى حىڭشان شايقاسى، شىعىس تەرىستىكتەگى باندىلاردى الاستاۋ، سىپيڭدى قورعاۋ، جياڭنانعا 3 رەت بارۋ، لياۋشي شايقاسى، تيانجيندى ازات ەتۋ سياقتى شايقاستارعا قاتىناسىپ، شايقاستا 7 رەت ەڭبەك كورسەتىپ، ”بينحايداعى جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى تۇرۋدىڭ ۇلگىسى“، ”سوعىس ۇلگىسى“ سياقتى داڭقتى اتاقتارعا يە بولادى. 1944 - جىلى 2 - ايدا ول داڭقپەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولادى.

　　1949 - جىلى 4 - ايدا ساۋ يۇيحاي ۇلكەن قوسىنمەن بىرگە وڭتۇستىكتە جياڭناندى ازات ەتەدى، حۋبەيدىڭ يچاڭىندا باي چۇڭشي ارمياسىمەن شايقاسادى. ساۋ يۇيحاي قيان - كەسكى شايقاستا اۋىر جارالانىپ، ۋحاندا قالىپ ەمدەلەدى. جاراقاتى جازىلعاننان كەيىن، ۇيىم ونىڭ دەنساۋلىعىنىڭ السىزدىگىن ويلاسىپ، ونى كاسىپ اۋىستىرىپ ۋحاندا تۇرمە باستىعى مىندەتىن وتەۋگە ورنالاستىرادى.

　　چاۋشيان سوعىسى بۇرق ەتە تۇسكەننەن كەيىن، بۇيرىق بويىنشا سولتۇستىككە اتتانعان 114 - شى جول - جونەكەي ۋحاننان وتكەندە، ساۋ يۇيحاي بۇرىنعى قوسىنىن ىزدەپ بارىپ، قوسىنعا قايتا ورالىپ، مەملەكەت قورعانىسى ارمياسىنا قاتىناسىپ، شەكارانى قورعاۋدى تالاپ ەتەدى. شى باستىعى جاي جۇڭيۇي: ”سەن كاسىپ اۋىستىرىپ كەتتىڭ، جەرگىلىكتى ورىندا جاقسى ىستە!“، - دەيدى. ساۋ يۇيحاي تاباندىلىقپەن: ”جاڭا جۇڭگومىز ەندى عانا قۇرىلدى، يمپەرياليزم شاپقىنشىلىق سوعىس ءورتىن ەسىگىمىزدىڭ الدىنا دەيىن اكەلىپ، وتانىمىزدىڭ حاۋىپسىزدىگىنە قاتەر ءتوندىردى، مەن توڭكەرىستىك اسكەري اداممىن، جاۋدىڭ شاپقىنشىلىعىنا قالاي عانا قول قۋسىرىپ قاراپ وتىرامىن، مەن الدىڭعى شەپكە بارىپ، شاپقىنشىلاردى ءوز قولىممەن جويامىن!“، - دەيدى.

　　اتتاناردا ساۋ يۇيحاي قالىڭدىعىنىڭ ۇيلەنۋ تالابىنان سىپايى باس تارتىپ، سۇيگەن جارىن يلاندىرىپ ءارى ونىمەن قوشتاسىپ، امەريكا جيانگەرلىگىنە قارسى تۇرىپ، چاۋشيانعا كومەك بەرۋ سوعىسىنىڭ الدىڭعى شەبىنە ەرلىكپەن اتتانىپ، 350.3 شوقىسىن قورعايدى.

　　350.3 شوقىسى جيڭ - انليدىڭ شىعىس تەرىستىگىنە ورنالاسقان، بۇل يچحون، يونگين، سۋۆون سياقتى 3 جەردەن سەۋلگە (بۇگىنگى سەۋل) باراتىن 3 تاس جولدىڭ تۇيىلىسكەن جەرى، سونداي - اق ەرىكتىلەر ارمياسىنىڭ امەريكا جيانگەرلىگىنە قارسى تۇرىپ، چاۋشيانعا كومەك بەرۋ سوعىسىنىڭ 4 - رەتكى شايقاسىندا باتىس شەپتە جاۋدى بوگەيتىن ماڭىزدى جەرى. جاۋدىڭ سۇراپىل شابۋىلىندا، 1 - يىڭ باستىعى ساۋ يۇيحاي شايقاسقا سابىرلىلىقپەن قولباسشىلىق ەتىپ، جاۋدىڭ شابۋىلىن ءۇرتىس 6 رەت تويتارادى. جاۋ 7 - رەت شابۋىلعا وتكەندە، ساۋ يۇيحايدىڭ باسىنا، كەۋدەسىنە باقىتقا قارسى وق ءتيىپ، الدىڭعى شەپتە قۇربان بولادى.

　　بۇل شايقاس 7 كۇن، 7 تۇنگە جالعاسادى، ارميامىز قايسار جىگەرمەن سانى بىزدەن بىرنەشە ەسە كوپ، جابدىعى كەمەلدى جاۋدىڭ تالاي رەتكى شابۋىلىن تويتارىپ، 350.3 شوقىسىن قورعاۋ مىندەتىن ورىنداپ، ەرىكتىلەر ارمياسىنىڭ شىعىس شەپتەگى حۆەنسونداعى قايتارما شابۋىل شايقاسىندا 30 نەشە مىڭ جاۋدى جويۋ جەڭىسىنە جەتۋىندە ماڭىزدى رول اتقارادى.

　　1951 - جىلى 6 - ايدىڭ 25 - كۇنى ەرىكتىلەر ارمياسىنىڭ باس شتابى ساۋ يۇيحايدى ”ەرەكشە ارداگەر“، ”ءبىرىنشى دارەجەلى سوعىس قاھارمانى“ دەپ تانيدى. ول يىڭ باستىعى مىندەتىن وتەگەن 1 - يىڭگە ”قاھارمان قوسىن“ اتاعىن بەرەدى ءارى كوللەكتيۆ ءبىرىنشى دارەجەلى ەڭبەك جازادى، ”شابۋىل جاساۋ مەن قورعانۋدى بىردەي ازىرلەگەن“ دەگەن قۇرمەت جالاۋىن ۇسىنادى؛ وعان قاراستى 3 - ليانگە ”قاھارمان لياندۇي“ اتاعىن بەرەدى ءارى ”شايقاس سايىن جەڭىپ شىققان“ قۇرمەت جالاۋىن ۇسىنادى.

　　ساۋ يۇيحايدىڭ ەسىمى ۇمىتىلىپ قالمادى. چاۋشيانداعى چاۋشيان - جۇڭگو دوستىعى ەسكەرتكىش مۇناراسىندا قاھارمان ساۋ يۇيحايدىڭ اتى بار؛ جۇڭگو داندۇڭ امەريكا جيانگەرلىگىنە قارسى تۇرىپ، چاۋشيانعا كومەك بەرۋ ەسكەرتكىش سارايىندا، ساۋ يۇيحايدىڭ سۋرەتى حۋاڭ جيگۋاڭ، چيۋ شاۋيۇن قاتارلى قاھارمانداردىڭ سۋرەتىمەن بىرگە ەسكەرتكىش سارايدىڭ ىشىنە ادامداردىڭ كورۋىنە ىلىنگەن؛ 38 - جيتۋانجۇننىڭ ارميا تاريحى سارايىندا، قارۋلى ساقشى 114 - شىسىنىڭ تاريح سارايىندا، 342 - تۋاننىڭ تاريح سارايىندا جانە 1 - يىڭنىڭ داڭق بولمەسىندە ساۋ يۇيحاي قاھارماننىڭ ىزگى ىستەرى دەرلىك باستى مازمۇن رەتىندە كورمەگە قويىلعان.

　　2013 - جىلى 6 - ايدا ساۋ يۇيحاي ەسكەرتكىش سارايى جۇينان اۋدانى داديان قالاشىعىنداعى 8 - ارميا 115 - شىسى سىليڭبۋىنىڭ بايىرعى جۇرتىنان سالىندى. ەكسكۋرسيالاۋشىلار مىنانى ءبىلدىردى: ”قۇربان ساۋ يۇيحاي قىسقا عانا عۇمىرىمەن توڭىرەككە تارالعان وتانشىلدىق ايبىندى جىرىن جازدى، ونىڭ قاھارماندىق ىزگى ىستەرى ارميامىزدىڭ جانە ەلىمىز حالقىنىڭ قىمباتتى رۋحاني بايلىعى، سوڭعى ۇرپاقتاردى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى ءۇشىن ەرلىكپەن العا باسۋعا ماڭگى شابىتتاندىرۋدا“!